Hamilelikte Meydana Gelen Tiroid Problemleri: Hipotiroidi ve Hipertiroidi

Boyun kısmında bulunan ve kelebek şeklinde bir organ olan tiroid bezi, yaklaşık 2 santim uzunluğundadır ve boğazın önünde adem elması olarak adlandırılan tiroid kıkırdağı belirginliğinin altında yer alır.

Endokrin sistem yani hormon sistemi adı verilen karmaşık bir bez ağının parçasıdır. Endokrin sistem vücudun faaliyetlerinin çoğunu koordine etmekten sorumludur. Tiroit ise, endokrin sistemin en önemli parçalarından olan bir iç salgı bezidir. İşlevi; T3 ve T4 adı verilen hormon üretmesi ve bunları kana salmasıdır.

Tiroid bezi, kalp ve sindirim fonksiyonu, kas kontrolü, beyin gelişimi, ruh hali ve kemik bakımının yanı sıra vücudun metabolizma hızını düzenleyen hormonlar üretir.

Eksikliği ya da fazlalığı çok ciddi rahatsızlıklara ve şikayetlere neden olabilir. Tiroid hormonları; nefes alıp vermek, kalbin atım hızını ayarlamak, metabolizma hızını kontrol etmek, kas gücünü yönetmek, regl döngüsünü düzenlemek, vücut ısısını dengede tutmak ve kolesterol seviyelerini ayarlamak gibi hayati vücut fonksiyonlarını düzenler.

Hipertiroidi ve Hipotiroidi Nedir?

Hipertiroidizm, tiroid bezinin aşırı çalıştığı yani gereğinden fazla aktif olduğu bir durumdur. Tiroid bezi, hipertiroidi de hormonları çok fazla üretir. Hipertiroidi kadınların yaklaşık %1’ini etkiler. Hipertiroidi olan kişiler; hızlı kilo verme, saç dökülmesi ve aşırı terleme gibi semptomlar gösterirler.

Hipotiroidi, hipertiroidinin zıttıdır. Tiroid bezi hipotiroidi de az çalışır ve tiroid hormonlarını yeterince üretemez. Hipotiroidi, daha yaygın şekilde karşılaşılan bir durumdur. Hipotiroidi olan kadınlarda kilo alma eğilimi, üşüme, enerji düşüklüğü gibi durumlar gözlenebilir.

Hamilelik ve Tiroid Bezi

Gebelik sırasında tiroid bezinde hem fonksiyonlarında hem de boyutlarında bazı değişiklikler meydana gelir. Bunlar çoğu zaman bir hastalık olarak değerlendirilmez.
Gebelikte salgılanan hamilelik hormonu olarak bilinen human koryonik gonadotropin (hCG) ve östrojen, tiroid hormonlarını da etkileyebilir.

Hamilelik Döneminde Hipertiroidi

Hamileliğin özellikle ilk trimester döneminde, bebek ihtiyaç duyduğu tüm hormonları annesinin kanından karşılar. Bu sebeple hamile olunduğu andan itibaren vücut işleyişi değişmeye başlar ve tiroid bezi daha fazla hormon üretmeye başlar.

Bunun sonucunda, tiroid bezlerinde bir miktar büyüme gözlenebilir. Genel olarak hamilelik başlangıcından bitişine kadar, tiroid hormonları %30 düzeyinde büyümüş olurlar.

Tiroid bezinin hamilelikte büyümesi, salgılanan hormon miktarının artmasına neden olur. Bu sebeple hamilelikte T3 ve T4 adı verilen tiroit hormonlarının düzeylerinde artış saptanır. Tiroid bezinin bu durumu ayarlayamaması, çok fazla tiroksin hormonu üretmesine neden olur ve bu da halk dilinde zehirli guatr denilen “hipertiroidi” hastalığına yol açar.

Tiroid artışı olarak bilinen bu rahatsızlık, kalp ve damar dolaşımından metabolizmaya kadar pek çok bölgede sorun oluşturabilir.

Hamilelik döneminde hipertiroidi belirtileri; çarpıntı, kilo kaybı, aşırı terleme, kaslarda zayıflık, çok sık dışkılama ve ishaldir.

Eğer hipertiroidi tedavi edilmezse plasentaya geçen fazla hormonlar bebeğin tiroit bezini baskılayarak doğuştan hipotiroidiye sebep olur.

Bu sebeple hamilelik döneminde oluşan hipertiroidinin tedavi edilmesi gerekir. Hipertiroidinin tedavisinde en sık kullanılan yöntem ise ilaçla sağlanır. Bu yöntemde tiroit bezinin işlevini engelleyen ilaçlar verilerek hormon seviyesi dengede tutulmaya çalışılır.

Hamilelik Döneminde Hipotiroidi

Bebek 12. gebelik haftasından itibaren kendi tiroid hormonunu üretir. Bebeğin tiroid hormonu ihtiyacı bu süreye kadar anneden plasenta yolu ile geçen T4 ile sağlanır. Eğer anne vücudunda yeteri kadar tiroid hormonu bulunmazsa, bazı sıkıntılar meydana gelebilir.

Yapılan araştırmalara göre, ciddi oranda tiroid hormonu eksikliği yaşayan hamile kadınların bebeklerinde nörolojik olarak gelişim geriliğinin oluştuğu saptanmıştır. Hipotiroidi hem annenin hem de bebeğin üzerinde istenmeyen olumsuz etkileri vardır. Bu etkiler arasında düşükler, gebelik zehirlenmeleri, doğum sonrası kanama riski, yenidoğan bebekte doğumsal hipotiroidi gibi durumlar bulunur.

Bu nedenlerle anneye bağlı tiroid bezi yetersizliği olarak adlandırılan hipotiroidi önlenmelidir. Hipotiroidi gebelik öncesi dönemde saptanırsa gebelikten önce tiroid hormonu yerine koyma tedavisine başlanır.

TSH değerinin 2,5 Mu/L değerinin altında olması önerilir. Gebeliğin ilk haftalarında tiroid hormon ihtiyacı %30-50 artar.

Gebelik esnasında hipotiroidi tanısı konulan kadınlarda, en kısa zamanda tiroid fonksiyonlarının tiroid hormonu ile düzeltilmesi gerekir. Ayrıca düzenli aralıklarla yaptırılan rutin testleri ihmal edilmemesi ve bu testlerin sonuçlarına göre ilaç tedavisinde kullanılan dozun ayarlanması gerekir.