Opt. Dr. İhsan Atabay Normal Doğum Hakkında Bilinmesi Gerekenleri Anlattı!
Normal Doğumda Doğum Eylemi
Doğum eylemi, aslında rahim ağzında ilerleyici açılmaya neden olan rahim kasılmalarının neden olduğu bir süreçtir.
Bu süreç 3 evrede incelenir:
Doğumun 1. evresi
Rahim kasılmaları başlar, sıklaşır ve bebeği doğum kanalına doğru iter. Bu kasılmaların ve bebeğin gelen kısmının etkisiyle rahim ağzı önce incelir sonrasında açılmaya başlar. Bu incelmeye efasman ya da silinme, açılmaya ise dilatasyon denmektedir. Doğumun birinci evresi, doğum sancılarının başlamasından, bebeğin doğumunun gerçekleşeceği yeterli rahim ağzı açıklığı oluşuncaya kadar geçen evredir. Yeterli açıklık ya da tam açıklık, yaklaşık 10 cm olarak ifade edilir. Kimi kişilerde şiddetli rahim kasılmaları hissedilmeden önce, nişan işareti oluşur. Nişan işareti, gebelik boyunca rahim ağzının kapalı kalmasına yardımcı olan servikal mukusun atılmasıdır. Bu mukus, hafif kanlı bir içeriğe sahip olabilir ve nişan yerine kanlı işaret olarak da adlandırılabilmektedir.
Doğumun 1. evresi, latent faz ve aktif faz olarak ikiye ayrılır. Latent fazda servikal açılma yavaş, rahim kasılmaları düzenli haldedir. Aktif fazda ise rahim ağzı açılması giderek hızlanır.
Doğumun 2. Evresi
Bu evre, rahim ağzında tam açıklık sağlanmasıyla başlar ve bebeğin doğumuyla son bulur. Bu evrede bebeğin doğumu olmaktadır.
Doğumun 3. Evresi
Bu evre bebeğin doğum sonrası başlar ve bebeğin eşi (plasenta) ve zarlarının atılması ile son bulur.
Suni Sancı Nedir? Gebelik Süresi Dolmasına Rağmen, Yeterli Sancı Oluşmazsa Ne Yapılabilir?
Bunun için bazı tedavi ajanları mevcuttur. Suni sancı olarak da bilinen, oksitosin içeren serumlar sancı artırmak için verilebilir. Bunun dışında özellikle rahim ağzı açılmasını sağlamak amacıyla mekanik dilatatörler ya da prostaglandin e2 içeren bazı ilaçlar kullanılabilmektedir.
Gebelik haftası son adet tarihinin ilk gününden itibaren hesaplanır. Buna göre 37 haftayı dolduran gebelikler miad kabul edilir ve 37+0 hafta itibariyle olan tüm doğumlar vaktinde doğum olarak değerlendirilir. Eğer sancı olmasa, yakın takiplerle 40. gebelik haftasına dek beklenebilir. 40 hafta sonunda halen doğum sancısı başlamadıysa, bebeğin durumuna göre birkaç gün daha beklenebilir. Halen doğum sancısı başlamadıysa ve normal doğum uygun görülüyorsa, anne adayı hastaneye yatırılarak suni sancı (oksitosin) verilebilir. Bu yolla bebeğin doğumu amaçlanır. Ancak uzun ve arılı bir işlem olduğundan anne adayları suni sancıdan bazen çekinmektedirler. Oysa rahim ağzı açılmaya başladıktan sonra epidural anestezi (belden uyuşturma) yapılarak sancılar hafifletilebilir. Suni sancı, vakti gelmiş ama halen doğum sancısı başlamamış kişilerde, doğrudan sezaryene geçmektense, normal doğum şansını artıran bir yöntemdir. Normal doğum, uygun anne adaylarında en iyi doğum yöntemidir.
Bebeğim Düz mü Geliyor Ters mi?
Bunu belirlemek için doktorunuz ultasronda bazı özelliklere dikkat eder:
Fetal Duruş
Bebeğin uzun ekseninin annenin uzun eksenine göre olan pozisyonudur. Longitudinal, oblik ya da transvers olarak tanımlanabilir. Eğer bebeğin uzun ekseni annenin uzun ekseni ile aynı ise longitudinal, 45 derece açı ile çaprazlıyorsa oblik, 90 derece açı ile çaprazlıyorsa transvers olarak tanımlanır. Oblik ve transvers duruşlarda normal doğum mümkün değildir. Fakat bu durumlar çok nadir karşılaşılan durumlardır.
Bebeğin Gelen Kısım
Miadını dolduran bebeklerin %97 si baş kısmı önde olacak şekilde doğum eylemine girmektedir. Buna baş geliş denir. Yaklaşık %2-3 ü ise poposuyla doğum kanalına girer ve makat geliş adını alır. Daha nadir olarak yüz ve alın geliş görülebilir. Normal olanı, bebeğin baş geliş doğmasıdır. Baş geliş için bebek düz geliyor, diğer gelişlerin tamamı için bebek ters geliyor tanımını kullanmak doktor ve anne adayları arasında yaygındır. Makat geliş de, ters gelişler içindedir, genellikle normal doğum denenmez. Fakat bazı zorunlu hallerde makat gelişte de normal doğum denenebilir. Diğer geliş şekillerinde normal doğum yerine sezaryen doğum yapılır.
Erken gebelik haftalarında anne karnında fetusun pozisyonu oldukça değişkendir. Gebeliğin sonuna doğru bebek doğum pozisyonu alarak baş kısmı doğum kanalına doğru gelecek şekilde yer değiştirir. Haftalar ilerledikçe makat geliş pozisyonu azalır, bir diğer ifade ile ters geliş oranı azalır. 28. gebelik haftasında bebeklerin % 25’i , 30. haftada % 17’si , 32. haftada % 11’i, ve miadında gebeliklerin yaklaşık % 3’ü makat yani ters geliş durumundadır. Bu nedenle, erken haftalarda bebekler ters geliş olsa bile, ilerleyen haftalarda düze dönme yani baş geliş pozisyonuna gelme şansları vardır.
Doğum Esnasında Kesi/Epizyotomi Yapılmalı mıdır?
Bazı durumlarda bebeğin doğumu sırasında vajende, idrar yolunun son kısmında ya da makatta yırtıklar meydana gelebilmektedir. Bu yırtıklar genellikle bebeğin çıkışı sırasında, bebek tarafından ve kontrolsüz olarak gerçekleşir. Kontrolsüz bir yırtık nedeniyle,özellikle makatta ise ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Kontrolsüz yırtılma yerine, çıkışta doğumu rahatlatmak amacıyla kontrollü bir kesi yapılmasına epizyotomi denilmektedir. Her doğumda olmasa da, bazı doğumlarda epizyotomi açılması, hem çevre organ zedelenmelerini azaltır hem de doğum esnasında bebeğin omzunun takılması gibi başka problemleri de minimale indirir. Kontrollü kesinin onarımı ve iyileşmesi de kontrolsüz yırtıklara göre daha hızlı ve iyi olmaktadır.
NST Nedir?
Non Stres Test kelimelerinin kısaltmasıdır. Bu işlem, doğum öncesinde anne karnına yerleştirilen 2 adet ultrason probu yardımıyla yapılır. Bir prob bebeğin kalp atımlarını kaydederken, diğer prob ise annenin kalp atımını ve rahim kasılma gücü/sıklığını kaydeder. Her iki probdan gelen verilerin işlenerek yazıcıya aktarılmasını sağlayan bir bilgisayar mevcuttur. Hekiminiz,NST yorumu ile bebeğinizin ve sancınızın durumunu değerlendirir. NST yorumu subjektiftir çünkü işlemin kendisi asla bebekle ilgili kesin bilgi vermemektedir. Bazen NST çok iyi olsa da bebek doğum sonrası sıkıntı yaşayabilmekte ya da bazen NST kötü görünse de bebek gayet sağlıklı doğabilmektedir. Kısacası testin yalancı pozitif ve yalancı negatiflik oranı yüksektir. Fakat halihazırda en çok kullanılan yöntem NST’dir, çünkü henüz daha iyi bir yöntem yoktur. Bazı yayınlarda doğum öncesi ultrason ile göbek kordonu kan akımının değerlendirilmesin (umblikal arter/ven doppler usg ) NST den daha iyi sonuçlar verdiği savunulsa da, bunun doğu olmadığı daha geniş çaplı çalışmalarla ortaya konulmuştur. Bu nedenle, daha iyi bir yöntem geliştirilene kadar en iyisi NST dir ve doğumlarda sıklıkla kullanılmaktadır.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Opt. Dr. İhsan Atabay
İnstagram: drihsanatabay
